نظام آموزشی امروز روسیه بر اصول بولونیا (Bologna) استوار است و شامل سطوح تحصیلی مانند دوره کارشناسی (bachelor’s degree)، دوره تخصص، دوره کارشناسی ارشد (master’s degree)، دوره تحصیلات تکمیلی (postgraduate)، کارآموزی بالینی و غیره می شود.
تحصیل کارشناسی در روسیه
دوره کارشناسی در روسیه ، یک دوره کامل آموزش عالی است. افرادی که تحصیلات معادل دوره متوسطه عمومی و یا دوره فنی حرفه ای متوسطه (vocational secondary education) را به پایان رسانده اند می توانند در مقطع کارشناسی ثبت نام کنند. این دوره ۴ ساله است و به آموزش عمومی پایه می پردازد.
دانشجویان در پایان دوره از پایان نامه خود دفاع می کنند. اگر دانشجو موفق شود، به او مدرک لیسانس ( BA، BSc) اعطاء میگردد. این مدرک، این حق را به دانشجو میدهد که بر اساس تخصصی که فرا گرفته وارد بازار کار شود و یا تحصیلات خود در دوره کارشناسی ارشد ادامه دهد.
سطح ۲ – دوره تخصص
بر خلاف مقطع تحصیلی لیسانس در روسیه ، دوره تخصص به کارهای عملی در صنعت بر اساس رشته انتخاب شده تمرکز می کند. این دوره ها به افرادی ارائه می شود که دارای مدرک معادل تحصیلات متوسطه یا دوره فنی حرفه ای متوسطه روسیه باشد. این دوره حداقل ۵ سال طول می کشد. بر اساس نتایج آزمون و دفاع از پایان نامه، مدرک تخصص، شایستگی خاصی را گواهی می کند (به عنوان مثال ستاره شناس، معلم، متخصص امنیت اطلاعات و غیره). فارغ التحصیلان دوره تخصص، می توانند در صنعت کار کنند یا تحصیلات خود را در دوره کارشناسی ارشد یا سایر دوره های تحصیلات تکمیلی ادامه دهند.
کارشناسی ارشد در روسیه
دوره کارشناسی ارشد در روسیه ، امکان کسب تخصص عمیق در رشته انتخابی را فراهم می کند. دارندگان مدرک دوره کارشناسی و تخصص می توانند در دوره های کارشناسی ارشد ثبت نام کنند. فوق لیسانس در روسیه حداقل دو سال طول می کشد و شامل آموزش دانشجویان برای کار تحقیقاتی می شود. دانشجویان از پایان نامه خود دفاع می کنند که اگر موفق شوند، به آنها مدرک کارشناسی ارشد اعطاء می شود.
فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد در روسیه می توانند در صنعت کار کنند یا تحصیلات خود را در دوره تحصیلات تکمیلی ادامه دهند.
سطح ۳ –بالاترین سطح آموزش حرفه ای (دکترا در روسیه)
دوره تحصیلات تکمیلی، یک دوره آموزشی مختص دانشگاهیان سطح بالا است. فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد یا تخصص می توانند در دوره تحصیلات تکمیلی ثبت نام کنند. این دوره شامل تحصیل، تدریس، تجربه عملی و پژوهش است. دانشجویان تحصیلات تکمیلی یک حوزه پژوهشی و موضوع تحقیق برای پایان نامه خود انتخاب می کنند.
تحصیل تمام وقت حداقل ۳ سال طول می کشد، و تحصیل پاره وقت حداقل ۴ سال طول می کشد. به فارغ التحصیلان مدرک تحصیلات تکمیلی ( پژوهشگر [Research Fellow]، یا پژوهشگر دکترا [Research Teaching Fellow] ) اعطاء می شود. بسته به نتیجه دفاع از پایان نامه، به دانشجوی شاخه علوم پایه، مدرک تحصیلات تکمیلی علوم اعطاء می شود که اولین مدرک برای تایید جایگاه دانشمندی است. دانشجویان شاخه علوم پایه می توانند وارد دوره دکتری شوند (دومین مدرکی که موید جایگاه دانشمندی است).
تحصیل در روسیه – دوره تحصیلات تکمیلی نظامی (POSTGRADUATE MILITARY COURSE) معادل یک دوره تحصیلات تکمیلی است؛ با این حال، این دوره، فقط مختص وزارت کشور و وزارت دفاع روسیه است.
تحصیل در روسیه – دوره رزیدنت پزشکی (MEDICAL RESIDENCY) مرحله نهایی در آموزش تعدادی از رشته های پزشکی (یا داروسازی) است. افراد دارای مدرک تحصیلی پزشکی (یا داروسازی) می توانند در دوره رزیدنت پزشکی ثبت نام کنند. این دوره ۲ ساله است و ترکیبی از مطالعات جامع اصول اولیه علوم پزشکی و کسب تجربه عملی در موسسات پزشکی است که در طی آن دانشجویان مهارت ها و توانایی های لازم را کسب می کنند. در انتهای این دوره یک آزمون تخصصی سه مرحله ای برگزار می شود. به فارغ التحصیلان مدرک رزیدنتی پزشکی و تخصص اعطاء می شود که آنها را قادر می سازد تا در موسسات پزشکی کار کنند.
تحصیل در روسیه – دوره دستیاری (Assistantship) شکلی از آموزش پرسنل مجرب است که در گروه هنر مشغول به کار هستند. فارغ التحصیلان دوره تخصص یا کارشناسی ارشد می توانند در دوره دستیاری شرکت کنند. این دوره تا دو سال طول می کشد و دارای یک برنامه درسی تحت نظارت یک مربی و رئیس یک گروه (دپارتمان) دانشگاهی است. نشانگر شایستگی فارغ التحصیلان این دوره، بسته به تخصص ممکن است اجرای یک برنامه هنری، کنسرت، نمایش، نمایشگاه یا فیلم باشد. به فارغ التحصیلان این دوره، مدرک با شرایط مربوطه (رهبر کنسرت و استاد دانشگاه)، اعطا می شود که به او حق آموزش یا انجام فعالیت هنری را اعطا می کند.
آموزش عالی دوم
قانون روسیه تنها یک بار آموزش عالی رایگان (از سطوح ۱، ۲ یا ۳) را برای روس ها مجاز می داند و برای مقاطع تحصیل بعدی باید شهریه پرداخت شود. شهروندان خارجی که از یک دانشگاه خارج از فدراسیون روسیه فارغ التحصیل شده اند می توانند در صورت موفقیت در فرایند پذیرش، دوره دوم تحصیلات عالی را در یک دانشگاه غیر انتفاعی و یا دولتی بگذرانند. این دوره می تواند بخشی از دوره کارشناسی (تا ۴ سال)، تخصص (تا ۶ سال) و یا کارشناسی ارشد (حداقل ۲ سال) باشد. فرآیند پذیرش براساس آزمون ورودی صورت می گیرد. پس از فارغ التحصیلی، مدرکی برای تأیید شایستگی فرد اعطا می شود.